Stress en burnout

• Als u het normaal vindt om lang en hard te werken en uw werk u zeer nauw aan het hart ligt,
• als u vindt dat het resultaat alleen maar goed genoeg is wanneer het perfect is en dat het altijd nog wel beter kan,
• als u vindt dat goed nooit goed genoeg is,
• als u vindt dat u alles best alleen doet, en dat hulp of samenwerking met anderen de dingen alleen maar onnodig ingewikkeld maakt,
• als u zichzelf tijd noch rust gunt om uw taken af te werken omdat een deadline voor u heilig is,
• als u uw vrije tijd opoffert voor uw werk, en vaak in bed nog ligt te piekeren over uw werk,
• als u altijd en overal papier en pen bij de hand hebt, tot zelfs op uw nachtkastje toe, om toch maar geen idee laten verloren te gaan,

dan is de kans groot dat u geregeld tegen uw grenzen aanbotst, ze wellicht zelfs overschrijdt.

Op zich hoeft dit geen ernstig probleem te vormen voor u. Want lang niet iedereen die een stresserend werk heeft, ontwikkelt een burnout.
Zolang u er maar in slaagt om na de pieken terug op uw effen te komen, u te ontspannen, en opnieuw krachten en energie op te doen. Zolang u na die perioden van inspanning nog terug tot rust kan komen, zolang u erin slaagt uw geest terug vrij en leeg te maken van de zorgen en het gepieker, zolang het u lukt om na het stressen, ook te ontstressen.

Stress die leidt tot burnout

Wanneer u daar echter niet in slaagt, dan is de kans groot dat u, eerder vroeg dan laat, zult geconfronteerd worden met een burnout. Ik wens het u geenszins toe. Want het is donker en eenzaam daar.

Hopelijk kan deze website er toe bijdragen om het niet zo ver te laten komen. Mocht er morgen een anti-burnout pil op de markt komen, dan zou die ongetwijfeld een enorm succes kennen. Toch ga ik er hier van uit dat u als mondige burger van de 21ste eeuw wil verbanden zien, achtergronden begrijpen, oorzaken en verklaringen inzien. Deze vindt u in dit deel van de website.

Fietsen door de heuvels

Stress in de werksituatie, of ook daarbuiten, kent al vele vergelijkingen. Een boog die gespannen staat, of een elastiek die uitgerekt wordt en op de duur z’n veerkracht verliest, of zelfs breekt. Mag ik nog een vergelijking toevoegen aan de lijst? Stress kunt u vergelijken met fietsen door de heuvels.

Eerst bergaf

Eerst gaat het bergaf, da’s makkelijk fietsen. In het begin zelfs een beetje saai. Gewoon op uw fiets zitten en de rest gaat vanzelf. Dit gaat dan ook gauw vervelen. Elders op deze site, onder ‘Autoritair leiderschap’ bij de oorzaken van stress, wijs ik op de problemen wanneer u continu moet presteren beneden uw mogelijkheden. Wanneer er onvoldoende beroep gedaan wordt op uw kennen en kunnen. Om u goed te voelen, moet het werk voldoende uitdagend zijn. Als we helemaal geen stress ondervinden, dan worden we ziek. We leven er zelfs minder lang door.

We krijgen vaart

Maar stilaan gaat u sneller en sneller het dal in. U krijgt een behoorlijke vaart. Het wordt nu toch wel spannend, aan die snelheid almaar bergaf. We krijgen plezier in ons werk. Herinner u bv. een examen waarop u goed voorbereid was. U kende de leerstof, en de prof viel best mee ook nog. Dan popelen we van ongeduld om laten te zien wat we kunnen. De spanning is er wel, een mengelkroes van gevoelens, maar toch overwegend prettig: ongeduld, een beetje angst ook wel, spanning, opwinding, gretig om eraan te beginnen. En als u er dan in gelukt bent, dan hebt u een gevoel van voldoening. Daar kan een mens echt deugd aan beleven.

Ook bergop

Maar het kan ook anders. Wanneer u niet klaar bent voor het examen. Dan sidderen en beven we haast van angst. Hier is er geen dal, u staat meteen voor een zeer steile klim. Zo steil dat u niet eens ziet hoe er aan te beginnen.

Maar ook als het wel goed gaat, moet u vroeg of laat toch bergop. In het begin valt ook dit nog best mee. Een evolutie van duizenden, honderdduizenden jaren heeft ons inderdaad best weerbaar gemaakt voor zelfs behoorlijke porties van stress. Ook aan een steile klim zal de geoefende fietser met een goede conditie best nog wel deugd beleven.

Leereffect

Alles wat u ooit geleerd hebt, is als dat examen: herinner u de spanning, de stress, bij de eerste keer op de fiets, uw rijexamen, de eerste schooldag, uw eerste dans, uw eerste presentatie voor het team, ... Maar naarmate we ervaring opdoen, wordt het dal van weleer, op de duur amper een putje in de weg. En zo zijn we klaar voor weer een nieuw dal, een nieuwe helling.

Tijd om te rusten

Aangekomen op de top, is uw lichaam echter toe aan rust. Als we voldoende rust inlassen, kunnen we de stress die de moderne werkomstandigheden met zich brengen, de baas. Dalen afgewisseld met hellingen, hier en daar een behoorlijke klimpartij, met de nodige ruimte om telkens tot rust te komen. Op die manier kunnen we voldoening blijven vinden in ons werk.
Wanneer u echter de alarmsignalen van uw lichaam negeert en blijft doorwerken, dan stevent u af op een burnout. De helling wordt zo steil dat u geen centimeter meer vooruit komt, ook al trapt u de ziel uit uw lijf. Wat eerst leek op een vlotte afdaling, wordt ineens een onmogelijke berg. Tot u op de duur geen dalen meer ziet. Alleen maar bergen waar u onmogelijk nog over geraakt.

Lees verder: Oorzaken van stress en burnout